Het arsenaal aandoeningen waartegen botulinetoxine, beter bekend onder merknaam Botox, kan worden ingezet groeit maar door. Bekend was dat het middel kan worden gebruikt tegen onder andere fronsrimpels, sommige vormen van hoofdpijn en overmatig zweten. Uit nieuw onderzoek blijkt dat ook sommige patiënten met een depressie er baat bij hebben. Een verklaring voor het werkingsmechanisme ontbreekt vooralsnog.

De effectiviteit van antidepressiva is vaak teleurstellend. Bij enkele tientallen procenten van de depressieve patiënten verbeteren de klachten niet of nauwelijks bij gebruik van welk antidepressivum dan ook. Ook overstappen naar een ander middel of zelfs een combinatie van middelen werkt lang niet altijd. De behoefte aan nieuwe middelen die werkzaam zijn tegen depressies is daarom groot.

Omdat onderzoekers wilden weten of negatieve emoties, zoals angst, neerslachtigheid en woede een verband hebben met iemands gezichtsuitdrukking, spoten ze eenmalig botulinetoxine óf een placebo zoutoplossing in de fronsrimpel van depressieve patiënten. Zes weken na de injectie werd gekeken of en hoeveel verbetering er was opgetreden op de symptomen van de depressie.

Bij 52 procent van de patiënten die botulinetoxine hadden gekregen en bij 15 procent van de patiënten in de placebogroep was er sprake van een respons. Dat wil zeggen dat de symptoomscore tenminste was gehalveerd. Dit verschil was significant. Ook het percentage mensen waarbij er na zes weken geen sprake meer was van een depressie was significant hoger in de botulinetoxine groep. Botox bleek zowel werkzaam te zijn bij mensen die momenteel geen antidepressiva gebruiken, als bij degenen die ze wél gebruiken.

Een verklaring voor het werkingsmechanisme is er nog niet. Botulinetoxine werkt voor zover bekend enkel plaatselijk als spierontspanner. Mogelijk heeft een positieve gezichtsuitdrukking een bepaalde terugkoppeling naar de hersenen die zorgt voor een verbetering van de gemoedstoestand. Mogelijk reageren ook personen uit de omgeving positiever op iemand die niet fronst en speelt dit een rol bij depressie. Voordat de bevinding uit dit onderzoek bij meer patiënten zal worden ingezet, zullen de resultaten eerst bevestigd moeten worden in een grootschalig opgezet onderzoek en zal een plausibele verklaring moeten zijn gevonden voor het werkingsmechanisme.

Bron:

Finzi E., Rosenthal N.E., Treatment of depression with onabotulinumtoxinA: A randomized, double-blind, placebo controlled trial, Journal of Psychiatric Research 2014;52, May:1-6