Eetstoornissen zijn gedragsstoornissen die worden gekenmerkt door ernstige en aanhoudende verstoringen van het eetgedrag en daarmee gepaard gaande verontrustende gedachten en emoties. Het kunnen zeer ernstige aandoeningen zijn die het fysieke, psychologische en sociale functioneren aantasten.
In het psychiatrisch handboek Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) worden drie eetstoornissen genoemd, anorexia nervosa, boulimia nervosa en binge-eating disorder. Een vierde eetstoornis die wel wordt onderscheiden is orthorexia nervosa. Hiervan is sprake wanneer de persoon een obsessie heeft voor gezond eten. Orthorexia nervosa is niet als ziektebeeld opgenomen in de DSM-richtlijnen en heeft in tegenstelling tot de andere eetstoornissen ook geen lichamelijke gevolgen. Verschillende van deze eetstoornissen, met name anorexia nervosa en boulimia nervosa, komen vaker voor bij vrouwen, maar ze kunnen allemaal op elke leeftijd voorkomen en elk geslacht treffen. Eetstoornissen kunnen verschillende lichamelijke gevolgen meebrengen. Deze worden hieronder besproken.
Anorexia nervosa en de lichamelijke gevolgen
Anorexia nervosa wordt gekenmerkt door zelf verhongering en gewichtsverlies, resulterend in een laag gewicht voor lengte en leeftijd. Anorexia heeft de hoogste mortaliteit van alle andere psychiatrische diagnoses. De Body Mass Index of BMI, een maat voor het gewicht voor de lengte, is meestal lager dan 18,5 bij een volwassen persoon met anorexia nervosa.
Het dieetgedrag bij anorexia nervosa wordt gedreven door een intense angst om aan te komen of dik te worden. Hoewel sommige mensen met anorexia zeggen dat ze willen en proberen aan te komen, is hun gedrag niet in overeenstemming met deze intentie. Ze eten bijvoorbeeld alleen kleine hoeveelheden caloriearm voedsel en sporten overmatig. Sommige personen met anorexia nervosa eten ook met tussenpozen eetbuien en zuiveren door braken of misbruik van laxeermiddelen.
Er zijn twee subtypes van anorexia nervosa:
1. Het restrictieve type, waarbij mensen voornamelijk gewicht verliezen door diëten, vasten of overmatig sporten, en
2. Het binge-eating of purging-type, waarbij mensen ook met tussenpozen eetbuien hebben en/of purgeren.
Na verloop van tijd kunnen er enkele van de volgende lichamelijke gevolgen voordoen:
- Het stoppen van de menstruatie
- Duizeligheid of flauwvallen door uitdroging
- Broos haar en nagels
- Spierzwakte
- Brandend maagzuur en reflux (bij mensen die overgeven)
- Ernstige constipatie, opgeblazen gevoel en volheid na de maaltijd
- Depressie, prikkelbaarheid, angst, slechte concentratie en vermoeidheid
Bekijk ons assortiment bij ondervoeding:
Boulimia nervosa en de lichamelijke gevolgen
Mensen met boulimia nervosa wisselen een dieet, of het eten van alleen caloriearm "veilig voedsel" af met eetbuien van "verboden" calorierijk voedsel. Eetbuien worden gedefinieerd als het eten van een grote hoeveelheid voedsel in korte tijd, gepaard gaande met een gevoel van verlies van controle over wat of hoeveel men eet. Eetbuien zijn meestal geheimzinnig en gaan gepaard met gevoelens van schaamte of verlegenheid. Deze zogenoemde ‘binges’ komen wekelijks voor bij deze stoornis en worden meestal gevolgd door zogenaamd "compensatiegedrag" om gewichtstoename te voorkomen.
Dit compensatiegedrag kan bestaan uit vasten, braken, misbruik van laxeermiddelen of dwangmatige lichaamsbeweging. Net als bij anorexia nervosa zijn mensen met boulimia nervosa overmatig in beslag genomen door gedachten over voedsel, gewicht of vorm, die hun eigenwaarde negatief beïnvloeden en onevenredig aantasten. Personen met boulimia nervosa kunnen licht ondergewicht, normaal gewicht, overgewicht of zelfs obesitas hebben.
Na verloop van tijd kunnen er enkele van de volgende lichamelijke gevolgen voordoen:
- Chronische keelpijn
- Zwelling van de speekselklieren in de wangen
- Tandbederf als gevolg van erosie van het tandglazuur door maagzuur
- Brandend maagzuur en gastro-oesofageale reflux
- Terugkerende onverklaarbare diarree
- Duizelig worden of flauwvallen door overmatig purgeergedrag met uitdroging tot gevolg
Binge-eating disorder en de lichamelijke gevolgen
Naar schatting lijden ongeveer 150.000 mensen in Nederland aan eetbuistoornissen, waarvan ongeveer evenveel mannen als vrouwen. De eetbuistoornis wordt gekarakteriseerd door het innemen van grote hoeveelheden voedsel, zonder dit te compenseren met gedrag zoals bij boulimia nervosa het geval is. Hierdoor ontstaat vaak ernstig overgewicht. Het eten gebeurt meestal alleen en stiekem. Na een eetbui zijn er vaak gevoelens van schuld en schaamte. De eetbuistoornis is in het nieuwe psychiatrisch handboek (DSM V) beschreven onder de naam Binge Eating Disorder (BED).
Na verloop van tijd kunnen er enkele van de volgende lichamelijke gevolgen voordoen:
- Ernstig overgewicht (obesitas)
- Hoge bloeddruk
- Hoog cholesterolgehalte
- Hart- en vaatziekten
- Diabetes mellitus type 2
- Artrose
- Ademhalingsproblemen
- Uitblijven van de menstruatie
Behandeling van eetstoornis
Eetstoornissen worden beschouwd als psychiatrische aandoeningen die een intensieve en specialistische behandeling nodig hebben. Ook de lichamelijke gevolgen van eetstoornissen, zoals tekorten aan vitamines, mineralen en eiwitten, zijn niet geschikt om zelf te behandelen met bijvoorbeeld voedingssupplementen.
Geneesmiddelen en aandoeningen...