Fijnstof, milieuvervuiling die uw gezondheid schaadt

Verschillende stoffen in het milieu kunnen schadelijk zijn voor je gezondheid. Fijnstof is de meest beruchte. Fijnstof is een van de belangrijkste oorzaken van smog.

De gemiddelde Nederlander leeft naar schatting tien maanden korter door fijnstof

Wat is fijnstof?

Fijnstof is een vorm van luchtvervuiling die uit in de lucht zwevende deeltjes kleiner dan tien micrometer (een honderdste millimeter) bestaat. Fijnstof bestaat uit deeltjes van verschillende grootte, herkomst en chemische samenstelling en is zo klein, dat het niet door het neusslijmvlies wordt gefilterd, maar in de longen terechtkomt. Een groot deel van fijnstof is afkomstig van het autoverkeer, maar ook fabrieken, verwarmingsinstallaties, vuurwerk, open haarden en houtkachels zorgen voor fijnstof. Tijdens het klussen in huis komt bij zagen, schuren en boren ook veel (fijn)stof vrij. Van alle milieuverontreinigingen geeft fijnstof de meeste gezondheidsschade.

Waarom is fijnstof schadelijk?

De kleine zwevende deeltjes komen bij inademing in de longen terecht. In de longen treedt schade op, waarschijnlijk doordat de kleine deeltjes ontstekingsreacties veroorzaken en de opname van zuurstof bemoeilijken. Deze ontstekingsreacties zijn schadelijk voor het hart, onder andere omdat er radicalen vrijkomen. Mogelijk zorgt fijnstof er ook voor dat het bloed dikker wordt, waardoor de kans op een hartinfarct toeneemt. Een toename van fijnstof zorgt ook voor een toename van de kans op longkanker. Bij mensen met luchtwegaandoeningen en hart- en vaatziekten verergert chronische blootstelling aan fijnstof de symptomen van hun ziekte. Daarnaast belemmert het de ontwikkeling van de longen bij kinderen.

Welke schadelijke effecten geeft fijnstof?

Langdurige blootstelling aan fijnstof verhoogt de kans op vroegtijdig overlijden. Voor elke toename in de jaarlijkse blootstelling van vijf microgram fijnstof per kubieke meter omgevingslucht, stijgt de kans op vervroegd overlijden met zeven procent. Het RIVM schat dat de gemiddelde Nederlander tien maanden korter leeft vanwege de blootstelling aan fijnstof. Naast een verhoogde sterfte geeft blootstelling aan fijnstof ook een verergering van de symptomen bij mensen met luchtwegaandoeningen en hart- en vaatziekten.

Heeft iedereen last van fijnstof?

Sommige mensen zijn gevoeliger voor fijnstof dan anderen, maar het is niet op voorhand aan te geven welke mensen gezondheidsschade zullen krijgen. Wel is duidelijk dat bij een hogere concentratie aan fijnstof waaraan je blootgesteld wordt en bij een grotere gevoeligheid het gezondheidsrisico groter is. Kwetsbare groepen zijn met name ouderen en personen met hart-, vaat- of longaandoeningen.

Voor de concentratie fijnstof die in de lucht mag zitten heeft de Europese Unie normen opgesteld. De hoeveelheid fijnstof mag niet boven de Europese norm van veertig microgram per kubieke meter lucht uitkomen. Dit gaat om de fijnstof veroorzaakt door menselijk handelen, stofdeeltjes veroorzaakt door de natuur worden niet meegenomen in de berekening. Studies wijzen echter uit dat er geen veilige ondergrens is voor blootstelling aan fijnstof: hoe klein de blootstelling ook is, er is een meetbaar schadelijk effect op de gezondheid.

Verminder je eigen uitstoot

Om de normen voor fijnstof niet te overschrijden is het belangrijk dat iedereen zich aan de gestelde maximumsnelheid op de weg houdt. Daarnaast kun je bij de aanschaf van een (nieuwe) auto rekening houden met de hoeveelheid fijnstof die wordt uitgestoten. Mensen met een longaandoening of hart- en vaatziekte doen er verstandig aan niet in de buurt van een drukke verkeersweg te gaan wonen. Wanneer je gaat klussen, werk dan het liefst buiten en draag bij werkzaamheden waarbij stof of vezels vrijkomen altijd een sluitend (fijn) stofmasker en zorg voor goede ventilatie van de werkruimte. Wil je weten wat de actuele fijnstofvervuiling in je buurt is? Download dan de app Luchtkwaliteit van het RIVM die beschikbaar is voor iPhone, iPad en Android smartphones.

Welk stofmasker werkt tegen fijnstof?

Stofmaskers of mondkapjes kunnen een goede bescherming tegen fijnstof bieden. Deze maskers zijn in verschillende kwaliteiten te koop. Let er bij de aankoop op dat het masker voldoet aan de Europese norm, te herkennen aan de klasse FFP1, FFP2 of FFP3. Een masker dat voldoet aan de FFP2 kwaliteitseisen filtert tenminste 94% van de fijnstofdeeltjes. Een FFP3 masker tenminste 99%.

Vitamine C

Fijnstof is waarschijnlijk schadelijk omdat er bij inademing ervan radicalen vrijkomen in je lichaam. Antioxidanten kunnen deze radicalen onschadelijk maken. Uit onderzoek is inderdaad gebleken dat mensen met een hoge concentratie van vitamine C, een natuurlijk antioxidant, in hun bloed, mogelijk minder risico lopen op een ziekenhuisopname ten gevolge van fijnstof. Hierover kunnen geen claims gemaakt worden.